ดินเหนียว ดินน้ํามันญี่ปุ่น ผ้าป่า ทอดกฐิน วันวิสาขบูชา ปูนปั้นช้าง พญานาค แบ่งออกตามการกําเนิด 1 ตระกูลวิรูปักษ์ พญานาคตระกูลสีทอง เจ้าอุรคา) 2 ตระกูลเอราปถ พญานาคตระกูลสีเขียว ภุชเคนทร์/เจ้าปู่ศรีสุทโธ) 3 ตระกูลฉัพพยาปุตตะ พญานาคตระกูลสีรุ้ง เจ้าแม่นาคี) 4 ตระกูลกัณหาโคตมะ พญานาคตระกูลสีดํา วาดจันทร์) พญานาคตระกูลสีทอง เป็นพญานาคในตระกูลสูงสุด เป็นชนชั้นปกครอง มีกําเนิดแบบโอปปาติกะ คือเกิดแล้วโตทันที พญานาคในตระกูลนี้จะอาศัยอยู่ในสวรรค์ชั้น จาตุมหาราชิกา พวกพญานาคอยู่ในการปกครองของท้าววิรูปักษ์ ผู้ปกครองสวรรค์ชั้นจาตุมหาราชิกาด้านทิศตะวันตก เหตุที่มาเกิดเป็นพญานาคเพราะทําบุญเจือด้วยราคะค่ะ พญานาคในตระกูลนี้ เป็นเพียงตระกูลเดียวพญาครุฑไม่สามารถทําร้ายได้ รวมถึงมนตรา อาลัมพายน์ ก็ไม่ระคายเช่นกัน ตระกูลสีเขียว เป็นชนชั้นรองลงมา มีกําเนิดจากครรภ์ ภุชเคนทร์/เจ้าปู่ศรีสุทโธ) เป็นพญานาคในชนชั้นปกครองในระดับรองลงมา ตระกูลสีรุ้ง เป็นวรรณะในระดับที่ 3 มีกําเนิดจากไข่ เจ้าแม่นาคี) ตระกูลสีดํา เป็นวรรณะในระดับล่างสุด วัชระปราการ วาดจันทร์ พงษ์พญา) วิธีบูชาพญานาค พญานาค หรือ นาค เป็นสัญลักษณ์แห่งความยิ่งใหญ่ และความอุดมสมบูรณ์ เรามักจะเห็นนาคในงานจิตรกรรม ประติมากรรม และสถาปัตยกรรม โดยเฉพาะสถานที่ที่สําคัญ ได้แก่ วัด อาคารที่สร้างขึ้นสําหรับสถาบันพระมหากษัตริย์ และศาสนสถานต่างๆ เช่น บันไดทางขึ้นโบสถ์ หลังคาโบสถ์ เป็นต้น นอกจากนี้ผู้ที่ศรัทธาและมีความเชื่อมักจะนํารูปปั้นมาวางไว้ในสระน้ําหน้าบ้าน นําภาพวาดมาตกแต่งบ้าน หรือนําเหรียญมาบูชาคล้อยคอ วันนี้เรามีวิธีการบูชาพญานาคมาฝากกันค่ะ การบูชาด้วยการถวายบุญ ในพระไตรปิฎก เล่มที่ ๔ พระวินัยปิฎก เล่มที่ ๔ ได้เล่าเรื่องนาคแปลงกายเป็นมนุษย์มาขอบวช เพราะ ระอา และเกลียดกําเนิดนาค จึงหาวิธีที่จะพ้นจากกําเนิดนาค และกลับได้อัตภาพเป็นมนุษย์ จึงได้แปลงกายเป็นชายหนุ่ม แล้วเข้าไปหาภิกษุทั้งหลายเพื่อขอบรรพชา ภิกษุทั้งหลายจึงให้เขาบรรพชาอุปสมบท ต่อมาพระนาคนั้นอาศัยอยู่ในวิหารกับภิกษุรูปหนึ่ง ณ วันหนึ่งภิกษุรูปนั้นได้ตื่นนอนแล้วออกไปเดินจงกรม ส่วนพระนาคนั้นก็วางใจจําวัด ภิกษุรูปนั้นก็ได้เห็นวิหารทั้งหลังเต็มไปด้วยงู ก็ตกใจ และร้องเอะอะขึ้น ภิกษุทั้งหลายพากันวิ่งเข้าไปแล้วได้ถามภิกษุรูปนั้น ภิกษุรูปนั้นได้บอกอาวุโสทั้งหลายว่า วิหารนี้ทั้งหลังเต็มไปด้วยงู ขนดยื่นออกไปทางหน้าต่าง เสียงเหล่านั้นทําให้พระนาคตื่นขึ้น แล้วนั่งอยู่บนอาสนะของตน จากนั้นภิกษุทั้งหลายก็ถามว่าความ พระนาคจึงแจ้งเนื้อความนั้นแก่ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุทั้งหลายกราบทูลเรื่องนั้นแด่พระผู้มีพระภาค พระผู้มีพระภาคทรงประทานพระพุทธโธวาทนี้แก่นาคนั้นว่า พวกเจ้าเป็นนาคมีความไม่งอกงามในธรรมวินัยนี้เป็นธรรมดา ไปเถิดเจ้านาค เมื่อพระพุทธองค์ให้นาคสึก นาครู้สึกเสียใจเป็นอย่างมากถึงกลับหลั่งน้ําตา เพราะความน้อยเนื้อต่ําใจว่าตนไม่ได้เกิดเป็นมนุษย์ จึงขอร้องให้หมู่ภิกษุเรียกผู้ที่จะบวชเป็นพระว่า นาค เพื่อให้ระลึกถึงตน และชื่อของตนจะได้ปรากฏอยู่ชั่วกาลนาน นาค คือ ผู้ที่ได้โกนผม ห่มผ้าขาว ถือศีล หรือผู้ที่เตรียมพร้อมจะบวชอุปสมบทในพระอุโบสถ เพื่อสําเร็จเป็นพระภิกษุสงฆ์ หากคุณมีโอกาสไปร่วมพิธีงานบุญ โดยเฉพาะงานบวชนาคหรือมีโอกาสบวชด้วยตนเอง เมื่ออุปสมบทเรียบร้อยแล้ว ขอให้ตั้งจิตอธิษฐานอุทิศบุญให้พญานาคราช ก็ถือเป็นการถวายบุญเพื่อเชื่อมบุญสัมพันธ์กับท่านแล้ว รวมถึงการทําบุญในวาระสําคัญต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นงานบุญวันมาฆบูชา วันเข้าพรรษา วันวิสาขบูชา หรืองานทอดผ้าป่า งานทอดกฐิน แม้กระทั่งใส่บาตรตอนเช้า ให้คุณน้อมบุญกุศลนั้นอุทิศให้พญานาคราช โดยการกรวดน้ําอุทิศ หรือระลึกถึง ก็เป็นบุญสัมพันธ์ที่ยิ่งใหญ่อีกประการหนึ่ง การบูชาด้วยการสวดมนต์ อานิสงส์ของการสวดมนต์ จะเป็นกําแพงแก้วคุ้มกันอันตรายต่างๆ ขณะสวดมนต์จะช่วยให้ผู้สวดปิดวจีกรรม ปิดกายกรรมและมโนกรรม ทําให้มีสมาธิและจิตใจสงบขึ้น เราขอนํา บทขันธปิตร ซึ่งเป็นบทที่แผ่เมตตาให้กับ พญานาคราช ทุกตระกูล ซึ่งมีเนื้อหาดังนี้ วิรูปักเขหิ เม เมตตัง เมตตัง เอราปะเถหิ เม ฉัพยาปุตเตหิ เม เมตตัง เมตตัง กัณหาโคตะมะเกหิ จะ อะปาทะเกหิ เม เมตตัง เมตตัง ทิปาทะเกหิ เม จะตุปปะเทหิ เม เมตตัง เมตตัง พะหุปปะเทหิ เม มา มัง อะปาทะโก หิงสิ มา มัง หิงสิ ทิปาทะโก มา มัง จะตุปปะโท หิงสิ มา มัง หิงสิ พะหุปปะโท สัพเพ สัตตา สัพเพ ปาณา สัพเพ ภูตา จะ เกวะลา สัพเพ ภัทรานิ ปัสสันตุ มา กิญจิ ปาปะมาคะมา อัปปะมาโณ พุทโธ อัปปะมาโณ ธัมโม อัปปะมาโณ สังโฆ ปะมาณะ วันตานิ สิริงสะปานิ อะหิ วิจฉิกา สะตะปะที อุณณานาภี สะระพู มูสิกา กะตา เม รักขา กะตา เม ปะริตตา ปฏิกกะมันตุ ภูตานิ โสหัง นะโม ภะคะวะโต นะโม สัตตันนัง สัมมาสัมพุทธานังฯ ด้วยอํานาจพระรัตนตรัย ข้าพเจ้า ชื่อ/นามสกุล มีความเชื่อ มีความศรัทธาในทิพย์ภาวะ และบุญบารมีแห่งองค์เทพบุตรนาคราชทั้ง 4 ตระกูล วิรูปักโข ฉัพพยาปุตตะ กัณหาโคตรมะ เอราปถะ ปู่ศรีสุทโธนาคราชแห่งอีสานทิศ ชมพูนาคราชแห่งอุดรทิศ และพญานาคทุกหมู่เหล่าในทุกทิศานุทิศทั่วสากลจักรวาล ข้าพเจ้าขอถวายดอกไม้มงคล น้ํามันเครื่องหอม และเครื่องบูชาสักการะนี้ ตลอดจนถึงกุศลผลบุญที่ข้าพเจ้าได้สร้าง เอ่ยถึงบุญที่ได้ทําได้ปฏิบัติมา จงสําเร็จแก่องค์เทพบุตรนาคราช ตลอดถึงนาคราชทุกหมู่เหล่าจงรับและจงประทานพรอันประเสริฐให้บังเกิดความสุข ความเจริญ มีเสน่ห์เมตตามหานิยม บังเกิดโชคลาภ ความร่ํารวย โชคดี ตลอดจนถึงขอให้มีที่ดิน ที่อยู่อาศัย มีทรัพย์สมบัติอันมั่นคง ดํารงตนเพื่อประกอบคุณงามความดี และสร้างบุกุศลได้ตลอดไป ขอคําอธิษฐานนี้จงเกิดขึ้นแก่ข้าพเจ้า ครอบครัวของข้าพเจ้า ตั้งแต่บัดนี้เป็นต้นไป ด้วยเทอญ ปัจฉิมัสะมิง ทิสาภาเค สันติ นาคา มะหิทิกา เตปิ ตุมเห อะนุรักขันตุ อาโรคะเยนะ สุเขนะ จะ เคล็ดลับการบูชาพญานาค ทุกวันพระขึ้น 15 ค่ํา ให้นํารูปภาพหรือรูปปั้นพญานาคที่คุณเคารพบูชามาแช่นํา(ประพรมด้วยน้ํา หรือทาด้วยน้ํามันจันทร์หอม สําหรับเครื่องสังเวย นิยมเ
